Μεγάλοι Φωτογράφοι – Henri Cartier-Bresson, Ο “πατέρας” της φωτογραφίας

Henri Cartier – Bresson (1908 – 2004)

Ο Henri Cartier-Bresson γεννήθηκε το 1908 στην Γαλλία, όπου και έζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του. Καταγόταν από μια εύπορη οικογένεια, γεγονός που του έδωσε την ευκαιρία αργότερα να ασχοληθεί με την φωτογραφία πιο ελεύθερα από ότι άλλοι σύγχρονοι φωτογράφοι που δεν διέθεταν κάποια οικονομική στήριξη στα πρώτα βήματα της καριέρας τους.Ανήσυχο πνεύμα από πολύ νεαρή ηλικία, θα αρνηθεί να συνεχίσει την επιχείρηση του πατέρα του (κλωστοϋφαντουργία) μιας και του είναι αδύνατον να ζήσει συμβατικά με την φλόγα της τέχνης να καίει τη ψυχή του.

Από πολλούς χαρακτηρίστηκε “πατέρας” της φωτογραφίας, όχι τόσο από ιστορικής σκοπιάς αλλά κυρίως από αυτά που αντιπροσώπευσε, δημιούργησε και δώρισε στην φωτογραφία. Λάτρης των αυθόρμητων φωτογραφιών, πήγε τουλάχιστον ένα βήμα παραπέρα την street photography καθώς επίσης συνέβαλλε σημαντικά και στην ανάπτυξη των φωτογραφικών ρεπορτάζ. Οι φωτογράφοι που βάδισαν στα χνάρια του και επηρεάστηκαν από την δουλειά του δεν ήταν και λίγοι…

Ο H. C. B., δεν ασχολήθηκε εξ’ αρχής με την φωτογραφία. Οι πρώτες του επαφές με την τέχνη ήταν οι σπουδές του πάνω στην ζωγραφική σε μια ιδιωτική σχολή καλών τεχνών στο Παρίσι. Σημαντική επιρροή γι’ αυτόν, ήταν ο κυβιστής ζωγράφος Lhote, τον οποίο και χαρακτήριζε αργότερα ως δάσκαλο της φωτογραφίας χωρίς φωτογραφική μηχανή. Επιπλέον, το κίνημα του σουρεαλισμού εκείνη την περίοδο έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην μετέπειτα εξέλιξή του ως φωτογράφος. Η ανατροπή του κατεστημένου και ο άνεμος της αλλαγής ήταν αυτά που μάγευαν περισσότερο τον H. C. B..

Λίγο αργότερα θα μεταβεί στην Αγγλία όπου για έναν χρόνο (1928 – 1929) σπουδάζει αγγλική τέχνη κι λογοτεχνία, στο Cambridge. Το ανήσυχο πνεύμα του όμως, θα τον οδηγήσει σε ένα ταξίδι στην Αφρική (1931),σε μια μεταβατική περίοδο της ζωής του, κατά την οποία αποφασίζει σιγά σιγά να εγκαταλείψει την ζωγραφική και να ασχοληθεί με την φωτογραφία. Γυρνώντας από την Αφρική, οργώνει τους δρόμους τραβώντας φωτογραφίες για δική του και μόνο ευχαρίστηση. Με αργά και σταθερά βήματα (και έχοντας φυσικά την οικονομική ενίσχυση της οικογένειας του), ξεκινά το ταξίδι του στον χώρο της φωτογραφίας και όχι μόνο…

Το 1935 ταξιδεύει στις ΗΠΑ όπου αρχικά ασχολείται με την τέχνη του σινεμά, άλλοτε ως βοηθός σκηνοθέτη και άλλοτε φτιάχνοντας το δικό του φιλμ. Παράλληλα όμως, εγκαθιδρύεται στον κόσμο της φωτογραφίας κάνοντας διάφορα φωτογραφικά ρεπορτάζ τόσο για γαλλικά όσο και για αμερικάνικα περιοδικά. Η πρώτη αναγνώριση έρχεται για τον H. C. B. όταν παίρνει μέρος σε μια έκθεση (1935), στην οποία συμμετέχουν ήδη καταξιωμένοι φωτογράφοι όπως ο Walker Evans και ο Manuel Alvarez Bravo. Αξίζει να σημειώσουμε εδώ πως όταν του ζητήθηκε να δουλέψει για πρώτη φορά με μοντέλα το αποτέλεσμα ήταν κάπως απογοητευτικό. Το γεγονός αυτό αποτελεί μια τρανταχτή απόδειξη για την λατρεία του στην ειλικρίνεια και τον αυθορμητισμό την φωτογραφίας και την “ανικανότητα” του να δώσει εντολές για μια συγκεκριμένη πόζα.

Το 1940 στρατολογείται και σχεδόν αμέσως συλλαμβάνεται αιχμάλωτος από τους Γερμανούς. Τρία χρόνια αργότερα θα δραπετεύσει και γυρνάει ξανά στην Γαλλία όπου και εντάσσεται στην αντίσταση. Με τον δικό του καλλιτεχνικό τρόπο (και όχι μόνο) συμπαραστέκεται μέχρι την απελευθέρωση του Παρισιού.

Το 1947 μαζί με τον Robert Capa και τον David Seymour ιδρύει το Magnum, για να αποχωρήσει από αυτό σχεδόν είκοσι χρόνια αργότερα (1966) προκειμένου να αφοσιωθεί στο σχέδιο, την βασική του κλίση όπως έλεγε ο ίδιος. Τα είκοσι αυτά χρόνια ταξίδεψε πάρα πολύ σε όλο τον κόσμο, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την παραγωγή πληθώρας φωτογραφιών. Οι εκθέσεις που συμμετείχε και που έγιναν στο όνομα του ήταν και συνεχίζουν να είναι πραγματικά πολλές.

Δύσκολο να αμφισβητήσει κανείς την συμβολή του στην φωτογραφία και ακόμη πιο δύσκολο να περιγράψει σε μια σελίδα την ζωή και το έργο του. Έχουν γραφτεί τόσα πολλά για εκείνον εξάλλου, που θα ήταν σχεδόν μάταιο. Ο τρόπος με τον οποίο αποτύπωνε την πραγματικότητα στο χαρτί, ήταν τουλάχιστον πρωτοποριακός. Σχολιάστηκε τόσο πολύ όσο κανένας άλλος φωτογράφος ίσως, κάτι που ενδεχομένως να οφείλεται στις απόψεις του περί φωτογραφίας. Συχνά μιλούσε για την γεωμετρία και την αυστηρότητα των φωτογραφιών ενώ παράλληλα αναφερόταν στην διαίσθηση και το ένστικτο.. Όπως και να έχει όμως, δεν παύει να είναι αν μη τι άλλο απολαυστικός !

Παρόμοια Άρθρα:

• Μεγάλοι Φωτογράφοι – Robert Capa. Ένας φωτογράφος του πολέμου
• Μεγάλοι Φωτογράφοι – Manuel Alvarez Bravo. Ο αυτοδίδακτος φωτογράφος του δρόμου
• Μεγάλοι Φωτογράφοι – André Kertész. Ένας “απλός” φωτογράφος