Μεγάλοι Φωτογράφοι – Κώστας Μπαλάφας. Ο φωτογράφος που απαθανάτισε το Ελληνικό παρελθόν

Κώστας Μπαλάφας (1920 2011)

Ο Κώστας Μπαλάφας γεννήθηκε το 1920 σε ένα χωρίο της Άρτας, την Κυψέλη. Σε μικρή σχετικά ηλικία οι γονείς του τον έστειλαν στην Αθήνα για να αναζητήσει μια καλύτερη τύχη, μιας και το μότο και της τότε εποχής ήταν “φύγε για να σωθείς”. Τα παιδικά του βιώματα ήταν έντονα και τον σημάδεψαν στην εξέλιξη της ζωής και της καριέρας του.

Στην Αθήνα θα βρει έναν συμπατριώτη, φίλο του πατέρα του, ο οποίος θα του προσφέρει στέγη και εργασία. Εργάζεται σε γνωστό γαλακτοπωλείο(τέχνη την οποία έμελλε να σπουδάσει αργότερα) ενώ παράλληλα φυτά στο νυχτερινό σχολείο. Στη συνέχεια θα παρακολουθήσει τα μαθήματα της Γαλακτοκομικής Σχολής Ιωαννίνων, ενώ θα συνεχίσει ανάλογες σπουδές στην Ιταλία.

Περίπου στην ηλικία των 13 είχε την πρώτη του επαφή με την φωτογραφία και όπως ο ίδιος χαρακτηριστικά είπε “ Όταν κατάλαβα ότι αυτό το μηχάνημα που κρατούσα στα χέρια μου μπορεί να αποτυπώσει σε εικόνα πάνω σε χαρτί ό,τι έχω ζωντανό μπροστά μου, μαγεύτηκα… ”. Από τότε η απόκτηση μιας δικής του φωτογραφικής μηχανής έγινε όνειρο ζωής, το οποίο θα γίνει πραγματικότητα την περίοδο των σπουδών του στα Ιωάννινα. Η σχέση του με την φωτογραφία θα γίνει ακόμα πιο στενή στην Ιταλία, όπου κοντά σε έναν υπάλληλο φωτογραφείου θα γνωρίσει εμπειρικά την τέχνη του σκοτεινού θαλάμου. Μολοταύτα, η απόκτηση των απαραίτητων εξαρτημάτων για να φωτογραφίσει (συγκεκριμένα φιλμ) ήταν κάτι που δυσκόλευε τον Κώστα Μπαλάφα.

Το 1939 επιστρέφει στα Ιωάννινα για να εργαστεί και εκεί τον βρίσκει ο πόλεμος και η Κατοχή. Αυτά τα σημαντικά γεγονότα δεν θα μπορούσαν να αφήσουν ανεπηρέαστη μια τόσο ευαίσθητη φυσιογνωμία. Το αποτέλεσμα ήταν να γίνει αντάρτης-τυφεκιοφόρος, ενώ  παράλληλα, φωτογράφιζε τις μάχες, τις κτηνωδίες του κατοχικού στρατού αλλά και την δύσκολη ζωή των ανθρώπων  της υπαίθρου, με κεντρικό πρόσωπο την μάνα.

Το 1942, ύστερα από το στρατοδικείο που πέρασε, για ένα ασήμαντο σχετικά περιστατικό, θα καταταγεί στο ΕΛΑΣ και θα απαθανατίσει πιο κοντά από οποιονδήποτε άλλον την φρίκη του πολέμου.

Κατά την περίοδο 1945-1951 περίπου θα εργαστεί ως διερμηνέας σε μια ομάδα μηχανολόγων, γεγονός που θα τον σώσει από τα κυνηγητό και την εξορία. Δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε πως με την σημαντική θέση που απέκτησε με αυτή την δουλειά βοήθησε πάρα πολλούς συμπατριώτες του.

Το 1951 θα καταλήξει να εργαστεί στην ΔΕΗ όπου πέραν των χρημάτων που του προσφέρει αυτή η θέση, θ αδράξει την ευκαιρία να φωτογραφίσει από κοντά σημαντικά έργα όπως το υδροηλεκτρικό φράγμα στον Αχελώο.

Πολυπράγμων, ποτέ δεν ηρεμούσε και τίποτα δεν μονοπωλούσε το ενδιαφέρον του, ο Κώστας Μπαλάφας, θα έχει την ευκαιρία το 1960 να ασχοληθεί και με τον κινηματογράφο όπου διέγραψε μια άξιου λόγου πορεία.

Ο Κώστας Μπαλάφας, δεν ήταν ένας επαγγελματίας φωτογράφος. Το έργο όμως που μας άφησε είναι αδιαμφισβήτητα τεράστιας αξίας. Η Κατοχή, το αλβανικό μέτωπο, ο αγώνας του ΕΛΑΣ στην Ήπειρο και ο τρόπος ζωής της ελληνικής υπαίθρου, ήταν θέματα που υπήρξαν σταθμοί για την ζωή του. Μέσα από αυτά διαμόρφωσε την προσωπικότητα και το ήθος του. Τα θέματα του αντιπροσωπεύουν γενιές Ελλήνων και οι φωτογραφίες του αποτελούν πλέον μια γέφυρα για την σημερινή Ελλάδα με την Ελλάδα του τότε. Παρ’ όλου που μεγάλο μέρος την δουλειάς του καταστράφηκε (εν μέρει ηθελημένα και εν μέρει λόγω συνθηκών), αυτό που μένει είναι αρκετό για να μεταφέρει έντονα συναισθήματα και αναμνήσεις μέσα από τις άκρως ρεαλιστικές φωτογραφίες του…

Παρόμοια Άρθρα:

• Μεγάλοι Φωτογράφοι – Robert Capa. Ένας φωτογράφος του πολέμου
• Μεγάλοι Φωτογράφοι – Henri Cartier-Bresson, Ο “πατέρας” της φωτογραφίας
• Μεγάλοι Φωτογράφοι – W. Eugene Smith , Ο Ανήσυχος Φωτογράφος